Trà Đạo – Truyền Thống Văn Hóa Đẹp Và Lâu Đời Của Nhật Bản | HARU Nihongo

Trà đạo là nghệ thuật thưởng trà của người Nhật, mang trong mình triết lý sâu sắc và thể hiện sự tinh tế trong văn hóa Nhật Bản. Trà đạo (茶道 - sadō hoặc chadō) không chỉ đơn thuần là việc pha chế và uống trà, mà còn là một nghi lễ tôn vinh sự thanh tịnh, khiêm nhường, và tôn trọng. Dưới đây HARU Nihongo sẽ cung cấp các khía cạnh quan trọng của trà đạo để hiểu rõ hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của nó

1. Nguồn Gốc và Phát Triển

Trà đạo có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Nhật Bản vào thế kỷ thứ 9, nó đã dần phát triển thành một nét văn hóa riêng biệt. Vào thời kỳ Muromachi (1336–1573), thiền sư và nhà thơ nổi tiếng Sen no Rikyū là người đã đặt nền móng cho trà đạo Nhật Bản như chúng ta biết ngày nay. Ông đã đưa vào trà đạo những yếu tố thiền định, sự đơn giản và tinh thần tôn trọng thiên nhiên, tạo ra một văn hóa trà đậm chất triết lý.

2. Ý Nghĩa và Triết Lý của Trà Đạo

Trà đạo là một loại hình nghệ thuật mà trong đó đòi hỏi nhiều yếu tố từ con người cho đến sản phẩm trà và cả những tác động xung quanh. Do đó, để xây dựng một nền văn hóa trà đạo được cả thế giới công nhận, người Nhật không ngừng nghỉ học hỏi, phát triển trà đạo thành một nghệ thuật của chính dân tộc mình. 

Trà đạo không chỉ là thưởng trà đơn thuần mà mong muốn của người Nhật khi giới thiệu nét văn hóa này ra thế giới còn là quá trình thưởng trà con người có thể hòa mình vào thiên nhiên, gội rửa tâm hồn, tu tâm dưỡng tính theo lời truyền dạy của Phật giáo.

Trà đạo còn là một nghi thức mà còn là một triết lý sống, dựa trên bốn nguyên tắc chính: wa (和 - hòa), kei (敬 - kính), sei (清 - thanh), và jaku (寂 - tịch). Các nguyên tắc này giúp người thực hành đạt được sự bình yên và thanh thản nội tâm:

• Hòa (wa): Tượng trưng cho sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, giữa chủ và khách, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hòa bình.

• Kính (kei): Thể hiện sự kính trọng, khiêm nhường. Trong trà đạo, mỗi cử chỉ đều chứa đựng sự tôn trọng dành cho người đối diện và đồ vật xung quanh.

• Thanh (sei): Là sự thanh tịnh, không chỉ về môi trường xung quanh mà còn cả về tâm hồn người tham gia. Trong không gian trà thất, mọi yếu tố đều được giản dị và tinh khiết.

• Tịch (jaku): Nghĩa là tĩnh lặng, thanh tịnh trong tâm hồn, giúp người tham gia đạt đến trạng thái an nhiên và hiểu rõ chính mình.

3. Quy Trình và Nghi Thức của Trà Đạo

3.1. Quy Trình của Trà Đạo

Một buổi trà đạo bao gồm nhiều công đoạn từ chuẩn bị, pha trà, đến thưởng trà, và mỗi công đoạn đều có những bước đi cụ thể. Trà đạo chú trọng đến từng cử chỉ, động tác, nhằm mang lại cảm giác hài hòa:

• Chuẩn bị không gian: Phòng trà (茶室 - chashitsu) được trang trí đơn giản, với những vật dụng như tranh, hoa và đèn lồng. Mọi yếu tố trang trí đều được lựa chọn cẩn thận để tạo không gian yên tĩnh, thanh tao.

• Pha trà: Người chủ tiệc sẽ pha trà một cách tinh tế, chậm rãi, sử dụng các dụng cụ như chén, muỗng và bình trà đặc biệt.

• Mời trà: Sau khi pha xong, trà sẽ được mời đến từng khách. Người uống sẽ nâng chén trà, cúi đầu chào và thưởng thức trà trong im lặng, để cảm nhận hương vị tinh tế của trà.

• Giao tiếp: Mỗi cử chỉ, động tác của chủ và khách đều thể hiện sự tôn trọng và đồng điệu với nhau, không cần quá nhiều lời nói.

Thưởng thức trà trong trà đạo Nhật Bản không chỉ đơn giản là uống nước để giải khát mà đó còn thể hiện văn hoá của họ. Chính vì vậy, đã có những nguyên tắc riêng đối với trà đạo.

3.2. Những nghi thức uống trà

Quy tắc Osakini: Quy tắc này quy định, người dùng trà phải ăn bánh truyền thống, tiếp đó mới dùng trà. Quá trình ăn bánh sẽ xoay vòng theo thứ tự, nếu đến lượt bạn hãy nói “Osakini” rồi ăn bánh. Đây như một sự tôn trọng với những người ngồi chung.

Quy tắc tránh mặt chính của chén trà: Ngay khi dùng bánh ngọt, nên bẻ bánh ra thành từng miếng nhỏ và ăn hết khi chén trà đến lượt mình. Miệng chén trà phải quay về phía khách, không nên dùng từ chính diện. 

Khi dùng trà không nên hấp tấp, vội vàng mà hãy thư thái thưởng thức.

4. Dụng Cụ và Không Gian Trà Đạo

Trà: Do có nhiều hệ phái thưởng trà khác nhau, nên tùy vào hệ phái, loại trà được sử dụng sẽ không giống nhau.

• Matcha (loại trà bột): Lá trà non khi được thu hoặc sẽ được rửa sạch bụi bẩn, đem sấy hoặc phơi khô rồi nghiền thành bột. Loại trà này thường được dùng pha với nước sôi, để bột trà được hòa tan sau đó có thể thêm sữa hoặc mật ong.

• Trà nguyên lá: Lá trà sau khi phơi khô, được hãm trong nước ấm cho ra tinh chất của trà, nước trà màu vàng tươi, vị trà thơm, vẫn giữ được độ trong tinh khiết. Lá trà mang bỏ đi, chỉ giữ lại nước tinh chất.

Phụ liệu: Được hiểu là nguyên liệu được thêm vào với mục đích làm cho tách chè trở nên thơm ngon hơn và đặc biệt rất tốt cho sức khoẻ. Những phụ kiện đó bao gồm một số thảo dược, các loại củ quả phơi khô, …

Nước pha trà: Cần phải dùng nước tinh khiết để pha trà hoặc nước suối, nước giếng không bị ô nhiễm.

Ấm nước: Để làm nóng nước người ta thường sử dụng ấm đồng nhằm lượng nhiệt có trong ấm..

Lò nấu nước: Trước kia, lò than dùng để đun nước nấu trà và bây giờ người dân Nhật bản đã thay than bằng một bếp điện để bên trong lò đồng để đun nước nấu trà.

Hũ đựng nước: Khi pha trà chúng ta nên trang bị 1 hủ dùng để đựng nước lạnh

Chén trà: Chén trà phải đủ số lượng người thưởng trà, chén trà có họa tiết cẩn thận, tỉ mỉ, gam màu tao nhã thường gắn với bốn mùa.

Kensui: Giống như chén để đựng trà nhưng to hơn một tí được dùng với công dụng như chậu đựng nước rửa khi pha trà.

Khăn fukusa: Khăn lau hũ, lọ trà và muỗng trà khi pha trà.

Khăn chakin: Là chiếc khăn được làm từ vải mùng trắng với công dụng lau chén trà.

Khăn kobukusa: Khăn dùng để kê chén trà. 

Muỗng múc trà: Muỗng được làm bằng tre, dài.

Gáo múc nước: Là sản phẩm được làm bằng tre dùng để múc nước ra chén chè.

Cây đánh trà: Dùng để đánh tan trà với nước sôi. 

Bình trà: Có công dụng pha trà lá

Tách trà nhỏ: Chuyên để đựng nước trà lá thưởng thức.

5. Cách pha trà

Trà đạo giúp người tham gia tập trung vào giây phút hiện tại, giảm căng thẳng và tăng khả năng tự suy ngẫm. Với tinh thần thiền định, trà đạo giúp mọi người đạt đến sự thanh tịnh, giảm bớt những áp lực và phiền muộn. Đây là lúc để tĩnh tâm, buông bỏ những suy nghĩ phân tán và tận hưởng sự tĩnh lặng trong nội tâm.

Bước 1: Nguồn nước pha trà

• Phải dùng nước tinh khiết để pha trà và nước cần giữ ở nhiệt độ từ 80-90 độ C, và phải giữ ấm trong bình thủy hoặc nấu trong một ấm kim khí không nắp trong lửa than yếu. 

• Chú ý nước sôi ở nhiệt độ 100 độ C không dùng để pha trà vì như vậy trà không giữ được hương vị nguyên bản của nó, phá hủy các chất có trong trà.

Bước 2: Làm ấm dụng cụ pha trà

• Tráng dụng cụ đựng trà bằng nước sôi (cách này giúp đảm bảo vệ sinh cho ấm trà, giúp trà thấm vị)

Bước 3: Bỏ trà

• Trà sẽ được bỏ vào ấm bằng thanh tre (Chashaku), và phải lấy trà theo chiều vòng tròn bên vách hủ chứ không được lấy trực tiếp ở giữa hủ trà.

Bước 4: Pha trà

• Tùy vào loại trà sử dụng mà ước lượng lượng nước. Do đó, đòi hỏi trà nhân phải am hiểu từng loại trà. Nếu làm sai, không chỉ làm mất đi vị trà, mà đánh mất cái hồn của trà đạo.

Bước 5: Hòa tan

• Dùng thanh tre chasen khuấy nước và bọt trà theo một chiều, hướng từ ngoài vào trong, lực tay phải đều.

Bước 6: Thưởng trà 

• Trước khi dùng trà, người Nhật hay ăn một viên kẹo hoặc bánh, tiếp đó để bát trà trên tay xoay 3 vòng từ trái sang phải, uống một lượng trà vừa đủ sau đó dùng tay lau miệng chén vừa chạm môi vào để truyền cho người sau.

Tóm lại, do sự cầu kì, kỹ lưỡng trong từng giai đoạn mà trà đạo trở thành nét văn hóa độc đáo mà người Nhật có thể tự hào khi giới thiệu với bạn bè thế giới.

6. Tầm Quan Trọng của Trà Đạo Trong Xã Hội Nhật Bản

• Biểu tượng của sự tôn trọng và hiếu khách: Trà đạo thể hiện sự tôn trọng giữa người pha trà và người thưởng trà. Đối với người Nhật, việc pha trà không chỉ đơn giản là việc chuẩn bị đồ uống mà còn là hành động thể hiện sự chăm sóc và lòng mến khách. Nó giúp tạo dựng những mối quan hệ xã hội sâu sắc, từ gia đình đến bạn bè, thậm chí trong các tình huống công việc.

• Giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống: Trà đạo là một phần quan trọng của di sản văn hóa Nhật Bản, kết nối con người với các giá trị truyền thống lâu đời. Trải qua hàng thế kỷ, trà đạo không chỉ là một nghi thức mà còn là một cách sống, giúp bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa Nhật Bản, như sự khiêm tốn, tôn trọng tự nhiên và lòng kiên nhẫn.

• Tạo cơ hội giao tiếp và kết nối: Trà đạo giúp xây dựng các mối quan hệ trong xã hội, không chỉ là nơi chia sẻ trà mà còn là không gian cho việc trò chuyện, lắng nghe và học hỏi lẫn nhau. Trong các buổi trà đạo, mọi người cùng ngồi lại, tĩnh lặng và trao đổi ý kiến về nhiều vấn đề, từ cuộc sống đến nghệ thuật, thể hiện sự gắn kết giữa các cá nhân và cộng đồng.

• Nâng cao tinh thần và tâm hồn: Trà đạo không chỉ là nghệ thuật pha trà mà còn là một phương pháp thiền định, giúp con người tìm thấy sự bình an trong tâm hồn. Việc tập trung vào từng chi tiết nhỏ trong quá trình pha trà và thưởng thức trà giúp làm giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần. Nó dạy con người về sự khiêm nhường, tiết chế và kiên nhẫn.

• Ảnh hưởng đến nghệ thuật và thẩm mỹ: Trà đạo đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các lĩnh vực khác trong nghệ thuật Nhật Bản, bao gồm kiến trúc, nghệ thuật cắm hoa (Ikebana), thư pháp, và gốm sứ. Các dụng cụ trà như chén, bát và khay đều được chế tác một cách tỉ mỉ, thể hiện sự hòa hợp giữa chức năng và thẩm mỹ. Mỗi vật dụng trong trà đạo đều có giá trị nghệ thuật riêng, thể hiện sự tinh tế và sự quý trọng trong từng chi tiết nhỏ.

• Giáo dục về sự khiêm tốn và giản dị: Trà đạo dạy người tham gia về giá trị của sự giản dị, khiêm tốn và lòng tôn kính đối với những thứ bình dị nhất. Mọi yếu tố trong trà đạo, từ không gian đến hành động, đều hướng đến sự thanh thoát và giản đơn, khuyến khích con người sống chậm lại, lắng nghe và chiêm nghiệm cuộc sống.

• Tạo không gian cho sự sáng tạo: Mặc dù trà đạo có những quy định và nguyên tắc nghiêm ngặt, nhưng trong thực hành, nó cũng khuyến khích sự sáng tạo cá nhân. Mỗi buổi trà đạo đều có thể mang một sắc thái riêng biệt, phụ thuộc vào sự sáng tạo của người pha trà, đặc biệt trong việc chọn lựa dụng cụ, không gian và cách thể hiện lòng hiếu khách.

Trà đạo là nghệ thuật sống, là sự kết hợp giữa cái đẹp của sự đơn giản và tinh tế. Nó dạy cho con người về lòng khiêm nhường, sự thanh tịnh và tôn trọng, và là một bài học sâu sắc về cách sống hài hòa với bản thân và thiên nhiên. Thông qua trà đạo, người Nhật nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự tĩnh lặng, của việc sống chậm lại để cảm nhận vẻ đẹp và ý nghĩa trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.

LIÊN HỆ VỚI HARU NGAY HÔM NAY ĐỂ NHẬN TƯ VẤN 1-1 CHI TIẾT 

---------------------------------

CÔNG TY CỔ PHẦN GIÁO DỤC QUỐC TẾ HARU - VỮNG BƯỚC CHINH PHỤC TƯƠNG LAI

 Trụ sở chính: Số 8, ngõ 282 Lạc Long Quân, Tây Hồ, Hà Nội

 Hotline: 0973 379 369

Gmail: haru.tuyensinh@gmail.com