Nghe và Lắng nghe. Bố mẹ đã thực sự lắng nghe con chưa?

“Người lớn đã từng là trẻ em, nhưng trẻ em thì chưa từng làm người lớn”, dù là trong sinh hoạt hằng ngày, học tập, vui chơi hay đời sống tinh thần, thì con bạn cũng rất cần nhận được sự lắng nghe và chia sẻ từ bố mẹ. Vậy, cha mẹ đã thực sự lắng nghe con mình hay con mình đã thực sự lắng nghe mình hay chưa?

1. Nghe và lắng nghe khác nhau như thế nào

Nghe là quá trình sinh lý khi tai tiếp nhận âm thanh từ môi trường xung quanh. Đây là một quá trình thụ động và tự động, có nghĩa là chúng ta không cần phải cố gắng để nghe

Lắng nghe là quá trình chủ động và yêu cầu sự tập trung, chú ý để hiểu và cảm nhận nội dung mà người khác muốn truyền tải. Điều này không chỉ liên quan đến âm thanh, mà còn bao gồm cả việc hiểu ngữ cảnh, cảm xúc và ý nghĩa của những điều được nói ra. Lắng nghe đòi hỏi sự đồng cảm, phản hồi và hiểu biết về cả lời nói lẫn cảm xúc của người khác.

2. Thực trạng bố mẹ không chịu lắng con 

2.1. Bố mẹ thường bận rộn với công việc và cuộc sống cá nhân

• Vấn đề: Cuộc sống bận rộn, đặc biệt là với những phụ huynh đang phải gánh vác trách nhiệm công việc, tài chính và nhiều áp lực xã hội, khiến họ không còn đủ thời gian hay tâm trí để thực sự lắng nghe con cái.

  • Hệ quả: Khi trẻ muốn chia sẻ những khó khăn hoặc niềm vui, bố mẹ có thể bỏ qua hoặc không để ý do bị cuốn vào các công việc cá nhân. Điều này làm trẻ cảm thấy bị bỏ rơi, ít được quan tâm và dẫn đến khoảng cách cảm xúc.

2.2. Áp đặt suy nghĩ và kỳ vọng cá nhân

• Vấn đề: Nhiều phụ huynh có xu hướng áp đặt quan điểm cá nhân và kỳ vọng vào con cái mà không lắng nghe những ước mơ, hoài bão hoặc sở thích của con. Họ thường nghĩ rằng những gì mình cho là đúng sẽ tốt nhất cho con, mà không quan tâm đến cảm xúc hay mong muốn thực sự của trẻ.

  • Hệ quả: Điều này có thể dẫn đến xung đột giữa cha mẹ và con cái, khi con không có cơ hội để phát triển theo hướng mà mình mong muốn. Trẻ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng, bất mãn và mất đi sự tự tin.

2.3. Thiếu kỹ năng lắng nghe

• Vấn đề: Không phải bố mẹ nào cũng có kỹ năng lắng nghe tốt. Một số phụ huynh không nhận ra tầm quan trọng của việc lắng nghe con một cách chủ động và thấu hiểu. Họ thường cắt ngang khi con đang nói hoặc đưa ra lời khuyên một cách vội vã mà không cố gắng hiểu vấn đề con đang gặp phải.

  • Hệ quả: Trẻ cảm thấy không được tôn trọng và không được cha mẹ hiểu. Dần dần, trẻ có xu hướng ngại chia sẻ hoặc tìm đến các nguồn tư vấn khác ngoài gia đình, như bạn bè hoặc mạng xã hội, dẫn đến sự xa cách trong mối quan hệ gia đình.

2.4. Tập trung quá nhiều vào kết quả học tập

• Vấn đề: Một số bố mẹ chỉ quan tâm đến kết quả học tập của con, và coi đây là tiêu chí chính để đánh giá sự thành công của con cái. Họ không quan tâm đến cảm xúc, áp lực mà con phải đối mặt trong quá trình học tập, chỉ tập trung vào điểm số và thành tích.

  • Hệ quả: Trẻ dễ cảm thấy áp lực và căng thẳng vì sự kỳ vọng quá lớn từ cha mẹ, dẫn đến mất động lực học tập, thậm chí gây ra vấn đề về sức khỏe tâm lý như lo âu hoặc trầm cảm.

2.5. Không tôn trọng cảm xúc của con cái

• Vấn đề: Một số bố mẹ coi cảm xúc của con cái là không quan trọng, hoặc cho rằng con còn nhỏ, chưa đủ trưởng thành để có những cảm xúc sâu sắc. Họ có thể phản ứng tiêu cực, coi thường hoặc không quan tâm khi con cái bày tỏ những cảm xúc tiêu cực như buồn, lo lắng hay tức giận.

  • Hệ quả: Trẻ dễ cảm thấy mình không được hiểu và không có nơi dựa vào. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ cô lập bản thân, không muốn chia sẻ những vấn đề quan trọng với bố mẹ, và điều này có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tâm lý lâu dài.

3. Làm sao để lắng nghe con cái

3.1. Lắng nghe một cách chân thành

Khi nói chuyện với con, bạn hãy thể hiện sự chân thành, sự tôn trọng và thái độ nghiêm túc khi lắng nghe. Tuyệt đối đừng nói chuyện riêng hay ngắt lời con. Hãy để con được nói hết suy nghĩ của mình trước khi cha mẹ muốn bày tỏ ý kiến riêng. Và đáp lại con bằng cách gật đầu, hướng người về phía trước hay mỉm cười là dấu hiệu cho thấy bạn đang lắng nghe con một cách chăm chú. Đây cũng là biểu hiện sự tôn trọng con, giúp con có thêm sự tin tưởng để giao tiếp đạt hiệu quả tốt hơn.

3.2. Tập trung vào cuộc trò chuyện với con

Giao tiếp là một quá trình tương tác hai chiều chứ không phải cuộc độc thoại cá nhân. Bởi vậy, khi ngồi xuống nói chuyện với con, cha mẹ hãy đảm bảo rằng không có gì có thể gây gián đoạn cuộc hội thoại. Hãy hoàn toàn tập trung vào con. Không nên trả lời điện thoại, xem tin nhắn hay tivi khi con đang nói. Điều đó dạy con rằng: trong một cuộc giao tiếp, ai cũng cần được tôn trọng. Và con sẽ cảm thấy những tâm tư của mình thực sự quan trọng với cha mẹ, sẽ giúp con mở lòng hơn rất nhiều.

3.3. Chọn kênh kết nối phù hợp

Mỗi đứa trẻ có một tính cách khác nhau, muốn làm được điều này phụ huynh cần lựa chọn cách trò chuyện phù hợp với trẻ dựa trên đặc điểm tính cách của nó. Ở đây chúng ta có hai cách. Một là cách nói thẳng: Cha mẹ thẳng thắn cho trẻ biết rõ Thái độ của mình về vấn đề cần bạn. Ưu điểm của phương pháp này là đi thẳng vào vấn đề, tuy nhiên nó chỉ thích hợp với những đứa trẻ có tính cách hướng ngoại. Cách gián tiếp: Cha mẹ dùng một câu chuyện nhỏ hoặc một ví dụ nào đó khơi gợi hứng thú trò chuyện của trẻ sau đó dẫn dắt cuộc nói chuyện vào chủ đề cần trao đổi.

3.4. Lắng nghe ý kiến của con trên nhiều phương diện

Phụ huynh thu thập tư liệu về trẻ trên nhiều phương diện có thể tránh được cái nhìn chủ quan, phiến diện về con, qua đó giúp họ nhận ra vấn đề bản thân mình thường xem nhẹ, bỏ qua. Với trẻ, thầy cô giáo là người chúng tin tưởng nhất, còn bạn bè là người thân thiết nhất. Cho nên thu thập tư liệu từ thầy cô giáo, bạn bè của trẻ là lựa chọn đúng đắn nhất của các bậc cha mẹ.

3.5. Tôn trọng tình cảm của con và nghiêm túc lắng nghe câu chuyện của con

Sau mỗi buổi tan trường về nhà, con có rất nhiều câu chuyện muốn chia sẻ với bố mẹ, rằng hôm nay trên đường đi học về con thấy chuyện này thú vị, hay trên lớp bạn bè con chơi đùa như thế nào, … Bởi vậy, dù công việc có bận mải đến đâu, có mệt mỏi hay thực chất những câu chuyện của con có nhỏ nhặt, không thực sự thú vị với bố mẹ thì bố mẹ vẫn nên nhẫn nại ngồi nghe con nói đồng thời ghi nhận đánh giá và cổ vũ khuyến khích con một cách thật lòng.

Như bạn biết đó, trẻ con cũng có tình cảm và thế giới nội tâm riêng và luôn mong muốn được cha mẹ thấu hiểu. Bởi vậy, bạn hãy dành nhiều thời gian hơn cho con và rèn luyện kỹ năng lắng nghe, nói chuyện với con để hiểu hơn về các bé. Chúc gia đình bạn luôn có những phút giây hạnh phúc bên nhau!

---------------------------------

HƯỚNG NGHIỆP QUỐC TẾ HARU - VỮNG BƯỚC CHINH PHỤC TƯƠNG LAI

 Trụ sở chính: Số 8, ngõ 282 Lạc Long Quân, Tây Hồ, Hà Nội

 Hotline: 0973 379 369

Gmail: haru.tuyensinh@gmail.com